Opis
Bogato
ilustrowany podręcznik poświęcony podstawom budowy i działania wszystkich
zespołów i układów pojazdów samochodowych. Przedstawiono w nim zagadnienia
dotyczące klasyfikacji i identyfikacji pojazdów samochodowych, głównych zasad
ich eksploatacji, obsługi i naprawy, budowy poszczególnych układów i zespołów
silników spalinowych oraz podstawowe informacje o napędach alternatywnych pojazdów
samochodowych. Opisano także budowę i działanie układów: przeniesienia napędu,
hamulcowego, kierowniczego i jezdnego, jak również ram i nadwozi pojazdów
samochodowych, rodzaje przyczep i naczep, budowę motocykli oraz najważniejsze
układy bezpieczeństwa i komfortu jazdy. Materiał nauczania zilustrowano
licznymi zdjęciami i rysunkami przykładów nowoczesnych rozwiązań
konstrukcyjnych i technologicznych. Na końcu każdego rozdziału zamieszczono
ćwiczenia i testy kontrolne (z prawidłowymi odpowiedziami podanymi na końcu
książki), umożliwiające sprawdzenie stopnia opanowania podanych wiadomości.
Książka jest przeznaczona dla uczniów kształcących się w zawodach technika
pojazdów samochodowych i elektromechanika pojazdów samochodowych oraz
uczestników kursów zawodowych w zakresie kwalifikacji MG.12. Obsługa, diagnozowanie
oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych.
Nr ewidencyjny w wykazie podręczników MEN: 1.54.8/2019.
Podręcznik może być wykorzystywany do kształcenia w zawodach
szkolnictwa branżowego zgodnie z podstawą programową 2019 w zakresie
kwalifikacji MOT.02 i MOT.06.
Spis treści
1 Klasyfikacja
i identyfikacja pojazdów samochodowych 7
1.1 Podstawowe definicje i podział pojazdów
samochodowych 7
1.2 Zadania i ogólna budowa układów
konstrukcyjnych podwozia 11
1.3 Identyfikacja pojazdów – tabliczki
znamionowe i numer VIN 14
1.4 Charakterystyka techniczna pojazdów
samochodowych 17
1.5 Sprawdzenie wiadomości 18
2 Podstawy
eksploatacji, obsługi i naprawy pojazdów samochodowych 20
2.1 Ogólne wiadomości o procesie zużywania
się pojazdów i ich elementów 20
2.1.1 Rodzaje tarcia 21
2.1.2 Smarowanie
elementów współpracujących 22
2.1.3 Rodzaje i
przebieg zużywania się części 23
2.2 Obsługa techniczna 27
2.2.1 Podstawowe zasady obowiązujące podczas
wykonywania obsługi i napraw pojazdów 28
2.2.2 Zakres czynności obsługowych 29
2.2.3 Zagrożenia dla środowiska związane z
obsługą, naprawą i użytkowaniem pojazdu
32
2.3 Badania diagnostyczne 34
2.4 Naprawy
zespołów i części pojazdów 37
2.4.1 Mycie pojazdów, ich zespołów i części 38
2.4.2 Demontaż i montaż 38
2.4.3 Narzędzia i przyrządy stosowane podczas
demontażu i montażu 40
2.4.4 Metody
weryfikacji części 45
2.4.5 Metody
regeneracji części 46
2.5 Sprawdzenie wiadomości 46
3 Podstawowe
wiadomości o silnikach spalinowych 48
3.1 Klasyfikacja tłokowych silników spalinowych 48
3.2 Parametry konstrukcyjne silnika
tłokowego
50
3.3 Zasada działania silnika czterosuwowego i dwusuwowego 52
3.4 Proces spalania w silnikach 59
3.4.1 Paliwa silnikowe 59
3.4.2 Teoria spalania 61
3.4.3 Przebieg spalania w silnikach ZI 62
3.4.4 Komory spalania silników ZI 63
3.4.5 Przebieg spalania w silnikach ZS 65
3.4.6 Komory spalania silników ZS 66
3.4.7 Spaliny silnika 68
3.5 Parametry pracy i charakterystyki
silników 71
3.5.1 Parametry pracy silnika 71
3.5.2 Charakterystyki silników 72
3.6 Sprawdzenie wiadomości 74
4 Budowa
silników spalinowych 75
4.1 Kadłuby i głowice 75
4.1.1 Konstrukcja kadłubów 75
4.1.2 Konstrukcja głowic 80
4.2 Układ korbowy 84
4.2.1 Budowa układu korbowego 85
4.2.2 Konstrukcja elementów układu korbowego 87
4.3 Układ rozrządu 97
4.3.1 Budowa układu rozrządu 97
4.3.2 Konstrukcja
elementów układu rozrządu 100
4.3.3 Zmienne fazy rozrządu i zmienne wzniosy zaworów 109
4.4 Układy zasilania silników o zapłonie
iskrowym
112
4.4.1 Wtryskowy układ zasilania 113
4.4.2 Układ zasilania gazem LPG 133
4.5 Układy zasilania silników o zapłonie
samoczynnym 140
4.5.1 Wprowadzenie 140
4.5.2 Układy zasilania
z pompami wtryskowymi 142
4.5.3 Układy wtryskowe z pompowtryskiwaczami 151
4.5.4 Układy wtryskowe z indywidualnymi zespołami
wtryskowymi 154
4.5.5 Zasobnikowy
układ wtryskowy Common Rail 155
4.5.6 Elektroniczny system sterowania pracą silnika
o zapłonie samoczynnym 163
4.5.7 Świece żarowe 164
4.6 Układ chłodzenia 166
4.6.1 Pośredni układ chłodzenia 167
4.6.2 Bezpośredni układ
chłodzenia 179
4.7 Układ smarowania 181
4.7.1 Wiadomości wstępne 181
4.7.2 Obiegowo-ciśnieniowy
układ smarowania 182
4.8 Układy dolotowe i wylotowe 193
4.8.1 Układ dolotowy 194
4.8.2 Układ doładowania 195
4.8.3 Układ wylotowy 206
4.8.4 Układ oczyszczania spalin 209
4.8.5 Układ recyrkulacji spalin 217
4.9 Sprawdzenie wiadomości 218
5 Napędy
alternatywne pojazdów samochodowych 219
5.1 Napęd elektryczny pojazdów
samochodowych 219
5.2 Napęd silnikiem spalinowym zasilanym paliwem CNG
226
5.3 Napęd silnikiem spalinowym o tłoku
obrotowym
230
5.4 Napęd turbinowy 232
5.5 Sprawdzenie wiadomości 234
6 Układ
przeniesienia napędu 235
6.1 Rodzaje układów przeniesienia napędu 235
6.2 Sprzęgła samochodowe 237
6.3 Skrzynki biegów 249
6.3.1 Zadania, rodzaje i zasada działania
skrzynek biegów 249
6.3.2 Mechaniczne stopniowe skrzynki biegów o osiach
stałych, stosowane w samochodach
osobowych 253
6.3.3 Hydromechaniczne,
stopniowe, automatyczne skrzynki biegów o osiach obracających się 269
6.3.4 Mechaniczne, bezstopniowe, sterowane
automatycznie skrzynki biegów 288
6.4 Wały napędowe i przeguby 290
6.4.1 Budowa i zadania wałów
napędowych 290
6.4.2 Rodzaje i zadania przegubów 293
6.5 Przekładnie główne i mechanizmy
różnicowe 299
6.5.1 Budowa i zadania przekładni głównej 300
6.5.2 Budowa i zadania mechanizmu różnicowego 304
6.5.3 Budowa i zadania obudowy mostu napędowego 312
6.6 Półosie i piasty kół napędowych 312
6.7 Napęd na cztery koła 319
6.8 Sprawdzenie wiadomości 327
7 Układ
hamulcowy 331
7.1 Rodzaje układów hamulcowych 331
7.2 Ogólna budowa i zasada działania układu hamulcowego 333
7.3 Hamulce bębnowe 334
7.4 Hamulce tarczowe 340
7.5 Mechanizmy uruchamiające hamulce 349
7.5.1 Mechanizm hydraulicznego uruchamiania
hamulca zasadniczego 349
7.5.2 Mechanizm elektrohydraulicznego (EHB)
i elektromechanicznego (EMB) uruchamiania hamulców 360
7.5.3 Mechanizmy uruchamiające hamulec postojowy 363
7.6 Układy zapobiegające blokowaniu kół
samochodu
368
7.7 Sprawdzenie wiadomości 374
8 Układ
kierowniczy 376
8.1 Wiadomości wstępne 376
8.2 Budowa układu kierowniczego 377
8.2.1 Mechanizm kierowniczy 378
8.2.2 Mechanizm zwrotniczy 390
8.2.3 Mechanizmy wspomagania układu
kierowniczego 396
8.3 Parametry diagnostyczne określające ustawienie kół i osi pojazdu 400
8.3.1 Zbieżność kół 401
8.3.2 Kąt pochylenia koła 403
8.3.3 Kąt pochylenia osi sworznia (obrotu) zwrotnicy 403
8.3.4 Kąt wyprzedzenia osi sworznia (obrotu)
zwrotnicy
404
8.3.5 Kąty skrętu kół kierowanych (kontrolne i maksymalne)
405
8.3.6 Sumaryczny luz układu kierowniczego 406
8.3.7 Opory skrętu kół kierowanych 406
8.4 Specjalne układy kierownicze 406
8.5 Aktywne układy kierownicze 409
8.6 Sprawdzenie wiadomości 413
9 Układ
jezdny 414
9.1 Układ zawieszenia 414
9.1.1 Rodzaje zawieszeń pojazdów 414
9.1.2 Zawieszenia ze stalowymi elementami
sprężystymi 422
9.1.3 Zawieszenia z elementami sprężystymi z
gumy i tworzyw sztucznych 436
9.1.4 Zawieszenia z pneumatycznymi elementami
sprężystymi 437
9.1.5 Zawieszenia hydropneumatyczne 446
9.1.6 Aktywne zawieszenia elektromagnetyczne 452
9.1.7 Zawieszenia półaktywne z regulacją
tłumienia
453
9.2 Koła
454
9.2.1 Budowa i rodzaje ogumienia 456
9.2.2 Oznaczenia opon 466
9.2.3 Wymagania w stosunku do ogumienia 471
9.2.4 Obręcze 475
9.2.5 Układ kontroli ciśnienia i centralnego
pompowania kół 478
9.3 Sprawdzenie wiadomości 481
10 Ramy 482
10.1 Budowa i zadania ram 482
10.2 Sprawdzenie wiadomości 487
11 Nadwozia
pojazdów samochodowych 489
11.1 Wiadomości wstępne 489
11.2 Nadwozia samochodów osobowych
i pochodnych 490
11.2.1 Podział nadwozi 490
11.2.2 Budowa nadwozi 498
11.3 Nadwozia autobusów 504
11.3.1 Podział nadwozi autobusów 504
11.3.2 Budowa nadwozi autobusów 506
11.4 Nadwozia samochodów ciężarowych 507
11.4.1 Kabiny
507
11.4.2 Nadwozia użytkowe uniwersalne 509
11.4.3 Nadwozia użytkowe specjalizowane 511
11.4.4 Nadwozia użytkowe wymienne 512
11.5 Nadwozia samochodów ciężarowych
specjalnych 514
11.6 Sprawdzenie wiadomości 514
12 Przyczepy
i naczepy 516
12.1 Przyczepy
516
12.2 Naczepy
518
12.3 Sprawdzenie wiadomości 522
13 Motocykle 523
13.1 Rodzaje motocykli 523
13.2 Ogólna budowa motocykla 527
13.3 Sprawdzenie wiadomości 540
14 Układy
bezpieczeństwa i komfortu jazdy
541
14.1 Układy bezpieczeństwa czynnego i komfortu
jazdy
541
14.2 Układy bezpieczeństwa biernego 563
14.3 Sprawdzenie wiadomości 582
Bibliografia 583
Rozwiązania testów kontrolnych 590
