Opis
Popularna, bogato ilustrowana i udokumentowana książka zawierająca
przegląd zakładów wytwarzających nadwozia samochodowe w II Rzeczypospolitej,
poprzedzony obszernym zarysem historii przemysłu karoseryjnego na świecie do
drugiej wojny światowej wraz z opisem ewolucji konstrukcji i technologii
nadwozi. Opisano następujące zakłady: „Brzeskiauto”, Zakłady Mechaniczne Plage
i Laśkiewicz, Szydłowiecką Fabrykę Braci Węgrzeckich, Zakłady Przemysłowe „Bielany”
SA, Wytwórnię Karoserii i Przyczepek Samochodowych Józef Zagórski, Centralne
Warsztaty Samochodowe (CWS) / Państwowe Zakłady Inżynierii (PZInż.) oraz innych
producentów nadwozi w II RP i w Wolnym Mieście Gdańsku. Autor przedstawia
kulisy ich powstania, etapy działalności i program produkcyjny. Opracowanie ma
charakter pionierski; przybliża wiele mało znanych faktów z historii krajowej
motoryzacji, a niektóre z zawartych w nim ilustracji są publikowane po raz
pierwszy.
Zbierając materiały do książki, autor sięgał zarówno do źródeł
współczesnych – krajowych i zagranicznych, jak i do oryginalnych wydawnictw
prasowych, firmowych i reklamowych z epoki.
Publikacja zainteresuje nie tylko liczne grono miłośników polskiej
motoryzacji i amatorów samochodów zabytkowych, ale także wszystkie osoby
pasjonujące się historią gospodarczą II Rzeczypospolitej.
Spis treści
Od autora 7
Rozdział 1. Ewolucja konstrukcji i technologii wytwarzania nadwozi samochodowych do II wojny światowej 13
Rozdział 2.
„Brzeskiauto” 1925-1941 65
Rozdział 3.
Zakłady Mechaniczne Plage i Laśkiewicz 1924-1933 89
Rozdział 4.
Szydłowiecka Fabryka Braci Węgrzeckich 1923-1934 1157
Rozdział 5.
Zakłady Przemysłowe „Bielany” SA 1931-1944 135
Rozdział 6.
Wytwórnia Karoserii i Przyczepek Samochodowych Józef Zagórski 1938-1939 145
Rozdział 7.
Centralne Warsztaty Samochodowe (CWS) 1918-1928,
Państwowe Zakłady Inżynierii (PZInż.) 1928-1939 155
Rozdział 8.
Inni producenci nadwozi w II RP i Wolnym Mieście
Gdańsku 191
Podsumowanie. Jaką rolę odegrały zakłady wytwarzające nadwozia w II Rzeczypospolitej? 219
Bibliografia 226
Indeks osób 231
Źródła ilustracji 234
Streszczenie 236
Summary 237
O autorach / z książki
Publikacja kontynuuje tematykę związaną z motoryzacją w II Rzeczypospolitej. Pierwsza książka autora pt. Montownie samochodów w II Rzeczypospolitej (Wydawnictwa Komunikacji i Łączności 2018, ISBN 978-83-206-1999-7) przedstawiała zakłady montażowe krajowych i zagranicznych firm, działające w okresie dwudziestolecia międzywojennego na terenie Polski oraz Wolnego Miasta Gdańska. Niniejsza przybliża mało znany, a zdaniem autora ważny rozdział z historii polskiej motoryzacji dwudziestolecia międzywojennego, jakim była wytwórczość nadwozi samochodowych.
Książka została bogato zilustrowana i udokumentowana. Zawiera przegląd zakładów wytwarzających nadwozia samochodowe w II RP, jest poprzedzona obszernym zarysem historii przemysłu karoseryjnego na świecie do drugiej wojny światowej wraz z opisem ewolucji konstrukcji i technologii wytwarzania nadwozi. Opisano następujące zakłady: „Brzeskiauto”, Zakłady Mechaniczne Plage i Laśkiewicz, Szydłowiecką Fabrykę Braci Węgrzeckich, Zakłady Przemysłowe „Bielany” SA, Wytwórnię Karoserii i Przyczepek Samochodowych Józef Zagórski, Centralne Warsztaty Samochodowe (CWS) / Państwowe Zakłady Inżynierii (PZInż.) oraz innych producentów nadwozi w II RP i w Wolnym Mieście Gdańsku. Autor przedstawia kulisy ich powstania, etapy działalności i program produkcyjny. Opracowanie ma charakter pionierski; przybliża wiele mało znanych faktów z historii krajowej motoryzacji, a niektóre z zawartych w nim ilustracji są publikowane po raz pierwszy.
Trudno dzisiaj ocenić liczbę nadwozi wytworzonych w okresie II RP. Nie zachowały się żadne dokładne dane ilościowe. Wielkości zamieszczone w niniejszej książce zostały w większości pozyskane z licznych archiwalnych i dostępnych prasowych wydawnictw motoryzacyjnych, które ukazywały się w II RP i za granicą, jak również z nielicznych publikacji powojennych. Niestety informacje te są niepełne i nie da się precyzyjnie ustalić wielkości produkcji poszczególnych producentów. Autor nie dotarł również do danych dotyczących zakładów działających na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Opracowanie nie obejmuje także małych zakładów karoseryjnych, produkujących od kilku do kilkunastu nadwozi w skali roku.
Na podstawie analizy wymienionych źródeł autor opracował orientacyjne zestawienie nadwozi samochodowych wyprodukowanych przez działające w okresie II RP zakłady karoseryjne, przedstawione w tabeli w rozdziale Podsumowanie.
Autor ma nadzieję, że publikacja zainteresuje nie tylko liczne grono miłośników polskiej motoryzacji i amatorów samochodów zabytkowych, ale także wszystkie osoby pasjonujące się historią gospodarczą II Rzeczypospolitej.
Coachbuilders in the Second Polish Republic
Summary
This publication continues the topic related to the automotive industry in the Second Polish Republic. The first book by this author: Montownie samochodów w II Rzeczypospolitej / Car assembly plants in the Second Polish Republic (Publisher: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności 2018, ISBN 978-83-206-1999-7) presented assembly plants of domestic and foreign companies operating during the interwar period in Poland and in the Free City of Danzig. This book introduces a rather little-known (yet important, in the opinion of the author) chapter in the history of the Polish automotive industry between World War I and World War II, namely – the production of car, lorry and bus bodies.
The book is richly illustrated and well documented. It contains an overview of the car body manufacturing plants in the Second Polish Republic, provides broad outlines of the world history of the car body industry until World War II as well as a description of the evolution of body construction and technology.
The list of described plants includes "Brzeskiauto", Zakłady Mechaniczne Plage i Laśkiewicz, Szydłowiecka Fabryka Braci Węgrzeckich, Zakłady Przemysłowe "Bielany" SA, Wytwórnia Karoserii i Przyczepek Samochodowych Józef Zagórski, Centralne Warsztaty Samochodowe (CWS) / Państwowe Zakłady Inżynierii (PZInż.), and other body manufacturers in the Second Polish Republic and in the Free City of Danzig. The author presents the backstage of their creation, stages of activity and production program. This pioneering study highlights many little-known facts about the history of the national automotive industry, and some illustrations contained herein are published for the first time.
As of today, it is difficult to estimate the number of bodies produced in the Second Polish Republic. No precise quantitative data is preserved. The numbers quoted in this book were mostly obtained from numerous archival, still available, automotive press publications, that appeared in the Second Polish Republic and abroad, as well as from few post-war publications. Unfortunately, the available data is incomplete, and it is often impossible to precisely determine the production volume of individual producers. The author was not able to find data on plants operating within the Free City of Danzig. The study neither contains data on small factories producing up to a dozen or so car bodies per year.
Based on the above-mentioned sources, the author prepared an indicative summary of car bodies produced by the body plants operating in the Second Polish Republic, to be presented in the chapter Podsumowanie. The author hopes that the publication will be interesting not only to a large group of Polish automotive enthusiasts and amateurs of vintage cars, but also to all those who are passionate about the economic history of the Second Polish Republic.
