Opis
„Niebezpieczeństwo ruchu drogowego” to oparta na bogatym materiale badawczym monografia stanowiąca kompendium wiedzy poświęcone wszechstronnej analizie zjawisk towarzyszących rozwojowi ruchu drogowego, który stanowi duże zagrożenie dla zdrowia człowieka, istotnie wpływając na jakość jego życia. W publikacji opisano:
● społeczny i kulturowy kontekst funkcjonowania transportu,
● historię działań prewencyjnych w Polsce,
● światowe trendy rozwoju motoryzacji w zestawieniu z wypadkami drogowymi,
● ewaluację jako narzędzie doskonalenia działań podejmowanych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego,
● teorię i praktykę edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego,
● psychologiczne aspekty zachowań ludzi w ruchu drogowym,
● bazy danych i wiedzy o bezpieczeństwie ruchu drogowego,
● problemy bezpieczeństwa transportu drogowego wynikające ze zmieniającej się mobilności społeczeństwa.
Spis treści
Zespół autorski 8
Wspomnienie o Profesorze Ryszardzie Krystku 9
Słowo wstępne 19
Rozdział 1. Wprowadzenie 23
1.1. Cel publikacji 24
1.2. Rys historyczny rozwoju bezpieczeństwa transportu 28
1.3. Rozwój motoryzacji na świecie i w Polsce w kontekście strategii poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego 31
1.4. Polityka transportowa i polityka bezpieczeństwa ruchu drogowego 41
1.5. Systemowe podejście do problemu wypadków w transporcie 56
Rozdział 2. Społeczny i kulturowy kontekst funkcjonowania transportu 67
2.1. Główne czynniki skuteczności działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego we współczesnym świecie 68
2.2. Współczesny świat 70
2.2.1. Zmiany zachodzące w świecie – świat nowoczesny 70
2.2.2. Globalizacja 72
2.2.3. Najważniejsze zagrożenia współczesnego świata 73
2.2.4. Kondycja ponowoczesnej cywilizacji zachodniej 76
2.2.5. Współczesne społeczeństwo – cztery generacje 76
2.2.6. Dzisiejsza młodzież i jej problemy 77
2.3. Dominujące trendy w kulturze współczesnej 79
2.3.1. Postmodernistyczne rozumienie wartości i sensu życia 79
2.3.2. Konsumpcjonizm i hedonizm 81
2.3.3. Kult szybkości 83
2.3.4. „Kryzys wyobraźni” 85
2.4. Zaburzony stosunek jednostki do wspólnoty 86
2.4.1. Współczesne rozumienie wspólnoty 86
2.4.2. Negatywne rozumienie wolności 87
2.4.3. Kryzys autorytetu 88
2.4.4. Przestępczość a porządek społeczny 90
Rozdział 3. Historia działań prewencyjnych w ruchu drogowym w Polsce 95
3.1. Rozwój prawa o ruchu drogowym 96
3.1.1. Przepisy ruchu drogowego jako skutek rozwoju transportu 96
3.1.2. Znaki i sygnały drogowe 104
3.2. Działania prewencyjne Instytutu Transportu Samochodowego dla rozwoju bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce (1952–1992) 108
3.3. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i Program GAMBIT 121
3.4. Organizacja i finansowanie działań w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego 129
3.5. Tendencje w działaniach edukacyjnych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego 134
Rozdział 4. Rozwój motoryzacji a wypadki drogowe – trendy światowe 143
4.1. Wybrane kraje Unii Europejskiej 144
4.1.1. Francja 144
4.1.2. Szwecja 146
4.1.3. Wielka Brytania 148
4.2. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej i Kanada 149
4.2.1. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej 149
4.2.2. Kanada 152
4.3. Australia i Nowa Zelandia 154
4.3.1. Australia 154
4.3.2. Nowa Zelandia 156
4.4. Wnioski i rekomendacje dla Polski 158
Rozdział 5. Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego 163
5.1. Pojęcie ewaluacji 164
5.2. Cele i rodzaje ewaluacji 166
5.3. Etapy procesu ewaluacji 168
5.4. Kryteria ewaluacji 170
5.5. Metody i narzędzia zbierania danych 171
5.6. Ewaluacja w edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego 176
5.7. Tworzenie i ewaluacja programów edukacyjnych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego 179
Rozdział 6. Edukacja w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego – teoria i praktyka 185
6.1. Edukacja dzieci i młodzieży 186
6.1.1. Edukacja w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego jako dyscyplina pedagogiki 186
6.1.2. Edukacja z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego dzieci i młodzieży w Polsce i Unii Europejskiej 202
6.2. Kształcenie i egzaminowanie kierowców 214
6.2.1. Szkolenie i egzaminowanie kierowców jako jeden z obszarów edukacji 215
6.2.2. Współczesne poglądy na szkolenie kierowców i przykłady dobrych praktyk 216
6.2.3. Nowoczesna technologia w szkoleniu kierowców 227
6.2.4. Efektywność szkolenia kierowców 231
6.2.5. Szkolenie i egzaminowanie kierowców w Polsce 234
6.3. Kształcenie kadry zarządzającej flotą pojazdów 245
6.4. Kampanie promujące bezpieczeństwo ruchu drogowego 251
6.4.1. Kampanie edukacyjne w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego – teoria 251
6.4.2. Światowe Tygodnie Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 254
6.4.3. Kampania „Klub Pancernika Klika w Fotelikach” 259
Rozdział 7. Psychologiczne aspekty zachowań ludzi w ruchu drogowym 265
7.1. Człowiek w ruchu drogowym – możliwości percepcyjne, poznawcze i uwarunkowania osobowościowe 266
7.2. Wybrane problemy bezpieczeństwa ruchu drogowego 271
7.2.1. Nadmierna prędkość jazdy 271
7.2.2. Substancje psychoaktywne w ruchu drogowym (alkohol, narkotyki, leki) 274
7.2.3. Stres a kierowca 282
7.2.4. Zmęczenie jako czynnik wypadkogenny 285
7.2.5. Zagrożenia związane z uczestnictwem w ruchu drogowym 290
7.3. Wypadki drogowe jako sygnał zaburzeń w systemie transportowym 295
7.3.1. Przyczyny wypadków drogowych 296
7.3.2. Trauma powypadkowa – skutki dla bezpieczeństwa 301
7.4. Nowe obszary badań psychologicznych nakierowane na podnoszenie bezpieczeństwa kierującego pojazdem 306
Rozdział 8. Bazy danych i wiedzy o bezpieczeństwie ruchu drogowego 317
8.1. Metody diagnozy i źródła danych zagrożeń w ruchu drogowym 318
8.1.1. Źródła danych krajowych 318
8.1.2. Źródła danych międzynarodowych 320
8.1.3. Metody diagnozy 321
8.2. Obserwatoria bezpieczeństwa ruchu jako bazy danych i wiedzy 327
8.3. Międzynarodowa Baza Danych OECD (IRTAD) 330
8.4. Europejska Baza Danych o Wypadkach Drogowych (CARE) 332
8.5. Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 335
Rozdział 9. Problemy bezpieczeństwa transportu drogowego wynikające ze zmieniającej się mobilności społeczeństwa 341
9.1. Mobilność społeczeństwa – zachodzące zmiany 342
9.2. Wpływ systemów automatyzujących jazdę na bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego 361
9.2.1. Wprowadzenie do automatyzacji 361
9.2.2. Potencjał wpływu systemów automatyzacji jazdy na bezpieczeństwo ruchu drogowego 363
9.2.3. Badania nad interakcją z systemami automatyzacji jazdy 364
9.3. Drogowy transport przyszłości dla osób z niepełnosprawnościami 371
Rozdział 10. Zakończenie 383
Zamiast zakończenia 384
O autorach / z książki
Prof. dr hab. Ryszard Krystek (1941-2017), profesor zwyczajny Politechniki Gdańskiej, ukończył studia w roku 1966. Po obronie pracy doktorskiej w 1972 otrzymał stypendium rządu francuskiego w Instytucie Badań Transportu w Paryżu. Habilitację uzyskał w roku 1980, a następnie pracował na stanowisku profesora na Uniwersytecie Technicznym w Oranie. Po powrocie do kraju w 1986 objął funkcję kierownika Katedry Inżynierii Drogowej w Politechnice Gdańskiej, a dwa lata później uzyskał tytuł naukowy profesora. Po wyborze na stanowisko dziekana Wydziału Inżynierii Lądowej w 1999 założył Fundację Rozwoju Inżynierii Lądowej. W latach 2004-2005 pełnił funkcję podsekretarza stanu ds. polityki transportowej w Ministerstwie Infrastruktury. Po zmianie rządu powrócił do Katedry Inżynierii Drogowej, gdzie pracuje do chwili obecnej na stanowisku profesora zwyczajnego, jest także członkiem Rady Naukowej Instytutu Transportu Samochodowego. W latach 2007-2010 kierował konsorcjum naukowym Politechniki Gdańskiej, Politechniki Śląskiej, Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie oraz Akademii Morskiej w Szczecinie, realizującym projekt ZEUS pt.: „Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu”. W kwietniu 2010 roku został członkiem Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego, powołanej do zbadania przyczyn i okoliczności katastrofy pod Smoleńskiem. Jest autorem ponad 170 publikacji, promotorem 10 doktorów oraz ponad 200 inżynierów, a także recenzentem wielu rozpraw naukowych.
Autorzy: Paweł Bany, Maria Dąbrowska-Loranc, Zbigniew Drexler, Dagmara Jankowska-Karpa, Mikołaj Kruszewski, Ryszard Krystek, Ida Leśnikowska-Matusiak, Piotr Malawko, Ewa Odachowska-Rogalska, Małgorzata Pełka, Aleksandra Rodak, Przemysław Skoczyński, Beata Stasiak-Cieślak, Tomasz Szczepański, Aneta Wnuk, Bartosz Zakrzewski, Anna Zielińska, Małgorzata Zysińska
Publikacja wydana na zamówienie Instytutu Transportu Samochodowego
