Opis
W monografii przeanalizowano zagadnienia dotyczące zrównoważonej mobilności w aspekcie tzw. inteligentnych rozwiązań stosowanych w transporcie drogowym. Wśród nich są inteligentne systemy transportowe, w tym rozwiązania umożliwiające automatyzację transportu drogowego. Wobec dużej transportochłonności (mierzonej liczbą tonokilometrów lub pasażerokilometrów) konieczne jest równoważenie mobilności, obejmujące cele społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Równoważenie mobilności wymaga zmiany zachowań konsumentów oraz podejmowania działań organizacyjnych i prawnych. Analizie poddano politykę transportową państwa oraz zasady funkcjonowania transportu publicznego i polityki mobilności miejskiej wybranych polskich miast. Rozwiązania z zakresu automatyzacji transportu znajdują się obecnie we wstępnej fazie rozwoju oraz wymagają dalszych prac badawczych i koncepcyjnych w celu ich bezpiecznego i efektywnego wdrożenia. Stanowią jednocześnie dynamiczny trend rozwoju transportu, otwierający nowe możliwości w zakresie poprawy bezpieczeństwa, płynności i efektywności ruchu, lepszego wykorzystania infrastruktury drogowej i ograniczenia negatywnego wpływu transportu na środowisko. Z autonomizacją mogą wiązać się również negatywne zjawiska, polegające na nadmiernym wykorzystaniu samochodów osobowych w stosunku do innych środków transportu lub wzroście liczby kolizji i wypadków drogowych. Zjawiska te wymagają rozpoznania, a autonomizacja transportu dodatkowo odpowiedniego wdrażania i monitorowania.
Spis treści
Wykaz skrótów 5
Wstęp 11
1. Krajowa polityka transportowa 17
1.1. Pojęcie mobilności i zarządzania mobilnością 17
1.2. System zarządzania rozwojem kraju 17
1.3. Umowa Partnerstwa (od 2015 roku) 18
1.4. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) 19
1.5. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku (przyjęta 24.09.2019) 21
1.6. Krajowa Polityka Miejska 2023 25
1.7. Ustawa Prawo o ruchu drogowym 27
2. Miejska polityka mobilności 31
2.1. Mobilność miejska 32
2.2. Przykładowe polityki transportowe przyjęte przez polskie miasta 32
2.2.1. Polityka transportowa dla miasta Krakowa na lata 2016 – 2025 32
2.2.2. Polityka mobilności miasta Warszawy 34
2.2.3. Polityka mobilności miasta Wrocławia 42
2.2.4. Prace nad Planem Zrównoważonej Mobilności Miejskiej SUMP 44
3. Transport publiczny 49
3.1. Zasady funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego 49
3.2. Organizacja (model funkcjonowania) publicznego transportu zbiorowego 49
3.3. Planowanie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego 53
3.4. Zarządzanie publicznym transportem zbiorowym 55
3.5. Przewidywany wpływ CAD na zagadnienia z zakresu określonego w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym 55
4. Pojazdy autonomiczne jako element mobilności miejskiej 57
4.1. Wdrażanie pojazdów zautomatyzowanych 57
4.2. Przewóz towarów i osób 60
4.3. Redukcja kosztów przystosowania pojazdów transportu zbiorowego i kosztów zatłoczenia 63
5. Automatyzacja transportu publicznego 68
5.1. Systemy automatyzujące dla metra 68
5.2. Przykładowy system automatyzacji jazdy dla tramwajów 70
5.3. Systemy wspomagania jazdy pojazdów drogowych 72
5.4. Przykładowe rozwiązania w zakresie przyszłych miejskich pojazdów zautomatyzowanych 77
5.5. Testy prototypowych miejskich pojazdów zautomatyzowanych 80
6. Obszary stosowania inteligentnych systemów transportowych 85
6.1. Elementy inteligentnego systemu transportowego 85
6.2. Europejska ramowa architektura FRAME 92
6.3. Podsystem zarządzania ruchem drogowym jako element rozwiązania z zakresu ITS 94
6.3.1. Sterowanie ruchem drogowym 94
6.3.2. Protokoły komunikacyjne 97
6.3.3. Przykładowe systemy sterowania ruchem 98
7. Prawne podstawy stosowania inteligentnych systemów transportowych 102
7.1. Przepisy europejskie 102
7.1.1. Dyrektywy i rozporządzenia UE 102
7.1.2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/40/UE 102
7.1.3. Europejska strategia na rzecz C-ITS – COM(2016)766 107
7.1.4. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 885/2013 109
7.1.5. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 886/2013 111
7.1.6. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 2015/962 113
7.1.7. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 2017/1926 114
7.2. Wybrane przepisy krajowe 115
7.2.1. Ustawa o drogach publicznych 115
7.2.2. Rozporządzenie w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności 117
8. Wybrane zastosowania inteligentnych systemów w transporcie 119
8.1. Krajowy system zarządzania ruchem drogowym (KSZR) 119
8.2. Krajowy Punkt Dostępowy (KPD) 123
8.3. Systemy zarządzania ruchem w wybranych polskich miastach 126
8.3.1. Trójmiejski system zarządzania ruchem 126
8.3.2. System zarządzania ruchem w Warszawie 127
8.3.3. System zarządzania ruchem w Łodzi 129
8.3.4. System zarządzania ruchem w Bydgoszczy 133
9. Kodeks dobrych praktyk wdrażania rozwiązań Inteligentnych Systemów Transportowych 136
9.1. Prace Komitetu ds. Architektury i Standaryzacji Inteligentnych Systemów Transportowych 136
9.2. Kodeks dobrych praktyk efektywnego wdrażania Inteligentnych Systemów Transportowych (cz. I) 137
9.3. Kodeks dobrych praktyk (cz. II) – wdrażanie miejskich systemów ITS 139
9.4. Kodeks dobrych praktyk (cz. III) – ITS jako narzędzie realizacji celów polityki zrównoważonej mobilności 140
9.5. Kodeks dobrych praktyk (cz. IV) – komunikacja pojazd-pojazd i pojazd-infrastruktura jako kolejny etap rozwoju rozwiązań ITS 141
10. Podsumowanie 145
Bibliografia 150
Wykaz rysunków 158
Wykaz tabel 159
O autorach / z książki
Publikacja wydana na zamówienie Instytutu Transportu Samochodowego
