Opis
Bogato ilustrowana książka poświęcona najstarszym pojazdom samochodowym i przyczepom Jelcz produkowanym w latach 1952-1970. Opisano wszystkie rodzaje nadwozi Jelcz montowanych na podwoziach różnych samochodów ciężarowych, samochody ciężarowe Żubr i pochodne, samochody pożarnicze i specjalne (ruchome warsztaty naprawcze), prototypy samochodów ciężarowych Jelcz-LIAZ, samochody ciężarowe Jelcz serii 300, prototypy autobusów Star Jot-55 i Żubr A-81 Odra, autobusy Jelcz-Karosa i pochodne oraz przyczepy specjalne i autobusowe. Zawiera wiele archiwalnych, dotychczas niepublikowanych zdjęć pojazdów produkowanych w JZS.
Odbiorcy: miłośnicy motoryzacji, hobbyści oraz wszyscy zainteresowani historycznymi pojazdami samochodowymi i przyczepami Jelcz.
Książka ani w całości, ani we fragmentach nie może być skanowana, kserowana, powielana bądź rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, w tym również nie może być umieszczana ani rozpowszechniana w postaci cyfrowej zarówno w Internecie, jak i w sieciach lokalnych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.
Spis treści
Od autora 7
Nadwozia do zabudowy 9
Wiadomości wstępne 9
Nadwozie N-103 10
Nadwozie N-104 13
Nadwozie N-110 14
Nadwozia N-220, N-222 i N-227 15
Nadwozie N-553 16
Ruchome laboratorium służby zdrowia SEO 17
Nadwozie autobusu zastępczego N-424 „stonka” 17
Nadwozie warsztatu saperskiego „APRIM” 19
Nadwozie N-103 furgon 21
Nadwozie RTG 22
Nadwozie N-559 23
Nadwozie ładowni akumulatorów czołgowych 24
Nadwozia cystern pożarniczych 26
Nadwozie z urządzeniem załadowczym 27
Nadwozie warsztatowe zamontowane na podwoziu samochodu Skoda 706 RT 28
Nadwozie sanitarki N-243 29
Nadwozie sanitarki N-444 33
Nadwozie stalowe N-116 33
Nadwozie RTG N-560 35
Samochody ciężarowe Żubr i pochodne 36
Prototypy samochodu ciężarowego Żubr A-80 oraz samochodów pochodnych 36
Samochód ciężarowy Żubr A-80 z kabiną KO 1 41
Samochód ciężarowy Żubr A-80 z kabiną KO 1A 43
Podwozie pod zabudowę Żubr A-80 P 45
Ciągnik siodłowy Żubr A-80 C 46
Prototyp samochodu skrzyniowego Żubr II 47
Samochody pożarnicze i specjalne 50
Samochód pożarniczy Jelcz 001 GSBA 2000/16 50
Samochód pożarniczy Jelcz 002 GSBM 2000/8 52
Samochód pożarniczy Jelcz 028 GSBAM 2000/8+8 54
Samochód pożarniczy Jelcz 003 GSBAM 2000/8+8 55
Ruchomy warsztat naprawczy Jelcz 574 Z 57
Prototypy samochodów ciężarowych Jelcz-LIAZ 63
Wprowadzenie 63
Prototypy wywrotek 65
Prototypy samochodów skrzyniowych 68
Zakończenie współpracy 70
Samochody ciężarowe Jelcz serii 300 74
Kabina kierowcy typu 407 74
Samochód skrzyniowy Jelcz 315 75
Prototyp samochodu skrzyniowego Jelcz 316 77
Prototyp ciągnika siodłowego Jelcz 317 80
Prototyp samochodu skrzyniowego Jelcz 318 82
Prototyp samochodu skrzyniowego Jelcz 320 83
Prototypy pierwszych autobusów 86
Prototyp autobusu międzymiastowego Star Jot-55 86
Prototyp autobusu turystycznego Żubr A-81 Odra 88
Autobusy Jelcz-Karosa i pochodne 89
Autobus międzymiastowy Jelcz-Karosa 043 89
Autobus miejski Jelcz 272 MEX 95
Autobus turystyczny Jelcz 014/015 LUX 96
Prototyp autobusu konferencyjnego Jelcz Super 98
Prototyp autobusu przegubowego Jelcz AP-62 100
Autobus przegubowy Jelcz AP-02 102
Prototyp autobusu międzymiastowego Jelcz-Żubr 043 103
Autobus przegubowy Jelcz 021 104
Wersje eksportowe autobusów Jelcz 106
Prototyp autobusu turystycznego Jelcz MAT Oławka 108
Prototyp autobusu turystycznego Odra 042 111
Prototyp autobusu miejskiego Jelcz 039 116
Prototyp podwozia autobusowego Jelcz II 119
Autobus międzymiastowy Jelcz 044 119
Plany rozwojowe i poszukiwanie licencji nowego autobusu 121
Przyczepy specjalne i autobusowe 127
Prototypy pierwszych przyczep warsztatowych i sypialnych 127
Przyczepy specjalne 129
Przyczepa autobusowa Jelcz PO-1 131
Prototyp przyczepy sypialno-turystycznej Jelcz PO-1 S 134
Prototyp przyczepy autobusowej Jelcz 046 135
Prototyp przyczepy-baru Jelcz PO-1 B 135
Prototyp przyczepy autobusowej Jelcz PO-1 laboratorium 137
Przyczepy autobusowe Jelcz PO-1 dla szkół 137
Bibliografia 139
O autorach / z książki
Od autora
Gdy wiele lat temu rozpoczynałem zbieranie materiałów do niniejszej publikacji, nie sądziłem, że z czasem urośnie ona do takich rozmiarów. Napisałem tę książkę, aby „ocalić od zapomnienia” pojazdy wytwarzane w Jelczańskich Zakładach Samochodowych –od pierwszych „prymitywnych” nadwozi, opartych na drewnianym szkielecie, montowanych na podwoziach samochodów ciężarowych różnych marek, poprzez samochody ciężarowe Żubr, samochody pożarnicze i specjalne, autobusy produkowane wg czechosłowackiej licencji oraz nieznane powszechnie prototypy różnych pojazdów, a na samochodach ciężarowych Jelcz serii 300 i przyczepach kończąc.
Gromadząc zdjęcia, wycinki prasowe, stare foldery Jelczańskich Zakładów Samochodowych oraz roczniki gazety zakładowej „Głos Jelcza”, spotykałem wspaniałych ludzi, którzy dzielili się ze mną swoimi wspomnieniami i wiedzą o tej fabryce.
Dzięki swojej pracy, dane było mi poznać jelczańskich konstruktorów: Bronisława Surmę, Tadeusza Barbackiego, Wiesława Czaplę, Stanisława Radomańskiego i Jana Kornickiego. Wiele interesujących wiadomości o zakładach przekazali mi mój ojciec –Jan Połomski oraz Edward Szymański, którzy przepracowali wiele lat w JZS. Pisząc materiał, opierałem się na wiedzy, umiejętnościach oraz doświadczeniu dziennikarskim współtwórców nieistniejącej dziś gazety zakładowej „Głos Jelcza” –Edwarda Bykowskiego, Michała Szczupaka, Jerzego Smyka i Bolesława Telipa. Swoją wiedzą podzielił się ze mną również jeden z pierwszych dyrektorów JZS –Feliks Otachel.
Wielką pomocą służyli mi również pracownicy Jelcza –Elżbieta Szczęśniak i Marian Zmyślony, dzięki którym mogłem zagłębić się w stare dokumenty zakładów, znaleźć ciekawe informacje lub dowiedzieć się czegoś o samochodzie na pożółkłym zdjęciu, które gdzieś zdobyłem.
Przy pracy nad publikacją historyczną człowiek poznaje rzeczy, o których wcześniej nie miał pojęcia. Dotyczy to zwłaszcza pojazdów powstałych w jednym tylko egzemplarzu, czasem nawet nieprezentowanych publicznie. Dzięki pomocy konstruktorów, byłego kustosza zakładowego muzeum –Jerzego Oleńczaka oraz fotografa zakładowego –Jana Langiewicza udało mi się opisać niektóre z nich.
Oczywiście, nie mogę nie wspomnieć o Ryszardzie Szymańskim, który wniósł ogromny wkład w powstanie tej publikacji. Jego współpraca, wiedza z zakresu motoryzacji oraz umiejętności graficzne przywróciły właściwy wygląd wielu fotografiom nadgryzionym zębem czasu.
Wielkie podziękowania kieruję również do Jerzego Kossowskiego, za jego zaufanie i możliwość sprawdzenia samego siebie.
Jeżeli o kimś zapomniałem lub pominąłem, przepraszam, gdyż nie było to zamierzone.
Niniejsza publikacja, to właśnie efekt mojej wieloletniej pracy. Nie powstałaby ona, gdyby nie pomoc, wiedza i zaufanie wielu życzliwych osób.
Jelcz-Laskowice, styczeń 2010
Wojciech Połomski
