Opis
Drugi tom obszernej monografii o bezpieczeństwie transportu, która powstała w ramach projektu badawczego pt. „Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu”. Głównym celem projektu było opracowanie modelu zintegrowanego systemu bezpieczeństwa transportu w Polsce, traktując integrację bezpieczeństwa w poszczególnych gałęziach, jako warunek poprawy jakości zarządzania i skuteczności podejmowanych działań profilaktycznych.
Tom I zawiera charakterystykę stanu i systemu bezpieczeństwa transportu drogowego, kolejowego, lotniczego i wodnego oraz analizy porównawcze bezpieczeństwa w tych gałęziach transportu. Tom II zawiera zbiór analiz definiujących aspekty i wymagania, które powinny być uwzględnione w procesie integracji systemów bezpieczeństwa transportu. Omówiono w nim również zagadnienia związane z wypadkami stanowiącymi problemem zdrowia publicznego oraz podano teoretyczne rozważania na temat ryzyka utraty zdrowia lub życia w wypadkach w transporcie. Zebrany materiał z obu tomów posłużył za bazę naukową do budowy koncepcji zintegrowanego systemu bezpieczeństwa transportu w Polsce przedstawionej w tomie III.
Monografia jest przeznaczona dla organów administracji państwowej i samorządowej, instytucji i urzędów centralnych odpowiedzialnych za sprawy bezpieczeństwa transportu, a także dla studentów kierunków transportu i bezpieczeństwa oraz pracowników naukowych wyższych uczelni i instytutów badawczo-rozwojowych.
Książka ani w całości, ani we fragmentach nie może być skanowana, kserowana, powielana bądź rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, w tym również nie może być umieszczana ani rozpowszechniana w postaci cyfrowej zarówno w Internecie, jak i w sieciach lokalnych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.
Spis treści
Zespół autorski 13
Słowo wstępne 14
1.Współczesne wyzwania dla rozwoju systemów bezpieczeństwa transportu 19
1.1. Prawo do bezpieczeństwa 20
1.2. Kultura bezpieczeństwa 21
1.3. Polityka bezpieczeństwa 25
1.4. Podsumowanie 33
2. Rozwój zintegrowanych systemów bezpieczeństwa transportu na świecie 37
2.1.Wprowadzenie 38
2.2. Proces integracji administracji bezpieczeństwa transportu 39
2.3. Proces integracji badań przyczyn wypadków 42
2.4. Integracja ponadnarodowa 45
2.5. Standardy współczesnej instytucji bezpieczeństwa 47
2.6. Podsumowanie 52
3. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu drogowego 55
3.1.Uwarunkowania i kierunki integracji systemu bezpieczeństwa transportu drogowego 56
3.2. Zarządzanie ryzykiem w ruchu drogowym 58
3.2.1. Ryzyko w ruchu drogowym 58
3.2.2. Ocena ryzyka w tunelach 63
3.2.3. Ocena ryzyka na sieci dróg 66
3.3. Kontrola dostępności dróg jako instrument oddziaływania na bezpieczeństwo ruchu drogowego 71
3.3.1. Zagadnienie dostępności dróg w obowiązujących aktach prawnych 71
3.3.2. Analiza wpływu dostępności dróg na bezpieczeństwo ruchu 72
3.3.3. Możliwości zastosowania wyników analizy w zarządzaniu dostępnością dróg 79
3.4. Metody oceny zagrożenia w ruchu drogowym 80
3.4.1. Procedury oceny zagrożenia w ruchu drogowym 80
3.4.2. Zaawansowane techniki oceny zagrożenia 87
3.4.3. Kierunki rozwoju metody oceny zagrożenia w ruchu drogowym w Polsce 88
3.5. Rola Inteligentnych Systemów Transportu w bezpieczeństwie transportu drogowego 89
3.5.1. Przesłanki zastosowania ITS 91
3.5.2. Bariery wdrożeniowe środków ITS 92
3.5.3. Rola sektora publicznego i prywatnego w rozwoju ITS 94
3.6. Analiza możliwości integracji baz danych o wypadkach w transporcie drogowym 95
3.6.1. Specyfika i przykłady zintegrowanych baz danych 95
3.6.2. Wymagania dotyczące tworzenia zintegrowanej bazy danych 97
3.6.3. Charakterystyka kluczowych elementów bazy danych o wypadkach w transporcie drogowym 99
3.7. Podsumowanie 104
4. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu kolejowego 111
4.1. Uwarunkowania i kierunki integracji systemu bezpieczeństwa transportu kolejowego 112
4.2. Badania niezawodności i ocena ryzyka pojazdów szynowych 114
4.2.1. Ogólne modele systemów pojazdów szynowych tworzone do ocen ich niezawodności 115
4.2.2. Niezawodnościowe wielostanowe modele pojazdów szynowych 117
4.2.3. Niezawodnościowe modele nieodnawianych obiektów w pojazdach szynowych 120
4.2.4. Podsumowanie 123
4.3. Badania niezawodności i ocena ryzyka urządzeń sterowania ruchem kolejowym 125
4.3.1. Ogólne zalecenia dla projektowania bezpiecznych komputerowych systemów sterowania w kolejnictwie 125
4.3.2. Analiza tolerowalnego poziomu ryzyka THR 128
4.3.3. System samoczynnej sygnalizacji przejazdowej jako przykład bezpiecznego systemu sterowania ruchem kolejowym 128
4.3.4. Ocena ryzyka w projektowanych systemach sterowania ruchem kolejowym 130
4.3.5. Ocena ryzyka w eksploatowanych systemach sterowania ruchem kolejowym 132
4.3.6. Podsumowanie 134
4.4. Badania symulacyjne oceny ryzyka w transporcie szynowym 135
4.4.1. Przewoźnik kolejowy, zarządca infrastruktury oraz użytkownik bocznicy 135
4.4.2. Producent 139
4.4.3. Zakład Utrzymania 147
4.5. Badania niezawodności i ocena ryzyka w transporcie przemysłowym 150
4.5.1. Wprowadzenie 150
4.5.2. Pojęcie ryzyka i metody jego wyznaczania 151
4.5.3. Czynnik ludzki 154
4.5.4. Metody analizy ryzyka 155
4.5.5. Uwagi końcowe 157
4.6. Podsumowanie 158
5. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu lotniczego 163
5.1. Uwarunkowania i kierunki integracji 164
5.1.1. Uwarunkowania integracji systemu bezpieczeństwa 164
5.1.2. Kierunki integracji systemu bezpieczeństwa transportu lotniczego 166
5.2. Koncepcja wymiarowania bezpieczeństwa operacji lotniczych w krótkim horyzoncie czasowym 167
5.3. Koncepcja wymiarowania bezpieczeństwa operacji lotniczych w średnim i długim horyzoncie czasowym 173
5.3.1. Skumulowany wskaźnik przepełnienia sektora 176
5.3.2. Wskaźnik względnego przepełnienia sektora 176
5.3.3. Płynność ruchu lotniczego 177
5.3.4. Badania zależności bezpieczeństwa i płynności ruchu 183
5.4. Analiza systemu monitorowania zdrowia i kwalifikacji personelu lotniczego 185
5.4.1. Monitorowanie zdrowia personelu lotniczego 186
5.4.2. Monitorowanie wyszkolenia personelu lotniczego 190
5.4.3. Systemy wspomagające monitorowanie zdrowia i wyszkolenia personelu lotniczego 194
5.5. Utrzymanie zdatności statków powietrznych w procesie długotrwałej eksploatacji 196
5.5.1. Metodyka utrzymania zdatności statków powietrznych w procesie długotrwałej eksploatacji 198
5.5.2. Monitorowanie zdatności konstrukcji SP 203
5.6. Podsumowanie 205
6. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu wodnego 209
6.1. Tendencje rozwojowe systemów bezpieczeństwa transportu wodnego uwzględniające integrację z innymi rodzajami transportu 210
6.2. Zarządzanie bezpieczeństwem nawigacyjnym na akwenach przybrzeżnych południowego Bałtyku 215
6.2.1. Wprowadzenie 215
6.2.2. Uwarunkowania prawne 216
6.2.3. Powiązanie z innymi systemami zarządzania bezpieczeństwem morskim 216
6.2.4. Zarządzanie bezpieczeństwem morskim –podstawy teoretyczne 218
6.2.5. Procedura zarządzania bezpieczeństwem nawigacji 227
6.2.6. Metoda analizy incydentów nawigacyjnych 228
6.2.7. Stochastyczny model oceny bezpieczeństwa nawigacyjnego 229
6.2.8. Uwagi dotyczące budowy systemu zarządzania bezpieczeństwem nawigacji na akwenach otwartych południowego Bałtyku 236
6.3. System monitorowania i zarządzania bezpieczeństwem nawigacji na akwenach ograniczonych południowego Bałtyku 236
6.3.1. Podsystem monitorowania bezpieczeństwa nawigacji na akwenach ograniczonych południowego Bałtyku 237
6.3.2. Wyniki badań eksperckich pilotów dotyczące bezpieczeństwa nawigacji na Zatoce Pomorskiej 237
6.3.3. Podsystem zarządzania bezpieczeństwem nawigacji na akwenach ograniczonych południowego Bałtyku 248
6.4. Diagnoza stanu bezpieczeństwa nawigacji na akwenach wodnych 252
6.5. Podsumowanie 254
7. Integracja metod zarządzania ryzykiem w transporcie 257
7.1.Wprowadzenie 258
7.1.1. Zarządzanie ryzykiem 258
7.1.2. Integracja zarządzania ryzykiem 260
7.1.3. Integracja metod zarządzania ryzykiem 262
7.2. Metody zarządzania ryzykiem w transporcie 266
7.2.1. Transport drogowy 266
7.2.2. Transport kolejowy 269
7.2.3. Transport lotniczy 271
7.2.4. Transport morski 278
7.3. Analiza możliwości integracji metod zarządzania ryzykiem 280
7.3.1. Założenia do integracji 280
7.3.2. Integracja pojęć 285
7.3.3. Integracja metod analizy ryzyka 289
7.3.4. Integracja metod oceny ryzyka 296
7.3.5. Integracja metod reagowania na ryzyko 303
7.3.6. Integracja metod monitorowania ryzyka 306
7.3.7. Integracja metod komunikowania o ryzyku 307
7.4. Podsumowanie 308
8. Problemy bezpieczeństwa wielomodalnego transportu osób i towarów 317
8.1. Czynniki kształtujące strukturę modalną wypadków w transporcie 318
8.2. Bezpieczeństwo miejskiego transportu zbiorowego w Polsce 322
8.2.1. Charakterystyka ogólna 322
8.2.2. Rodzaj i ciężkość wypadków 324
8.2.3. Okoliczności wypadków 328
8.3. Bezpieczeństwo zintegrowanych łańcuchów transportowych 330
8.3.1. Charakterystyka łańcuchów transportowych 330
8.3.2. Przewozy w zintegrowanych łańcuchach transportowych 332
8.3.3. Odpowiedzialność i bezpieczeństwo w transporcie intermodalnym 334
8.4. Transport towarów niebezpiecznych 335
8.4.1. Ryzyko wypadku drogowego z udziałem towarów niebezpiecznych 335
8.4.2. Integracja przepisów w zakresie transportu towarów niebezpiecznych 337
8.5. Podsumowanie 339
9. Społeczne straty w wypadkach drogowych 341
9.1. Losy ofiar wypadków jako problem społeczny 342
9.2. Badania losów ofiar wypadków 342
9.3. Kierunki rozwoju systemu pomocy poszkodowanym 347
10. Uwarunkowania prawne integracji systemu bezpieczeństwa w transporcie 351
10.1. Bezpieczeństwo w transporcie jako zjawisko prawne 352
10.2. Prawne podstawy integracji systemu bezpieczeństwa w transporcie 355
10.3. Prawne podstawy badań wypadków transportowych 359
10.4. Podsumowanie 363
TABLE OF CONTENTS
Contributing Authors 13
Preface 14
1.Challenges to systems of transport safety today 19
1.1. The right to safety 20
1.2. Safety culture 21
1.3. Safety policy 25
1.4 Summary 33
2. The development of integrated systems of transport safety worldwide 37
2.1. Introduction 38
2.2. The process of integrating transport safety administrations 39
2.3. The process of integrating accident investigations 42
2.4. Transnational integration 45
2.5. The standards of today’s safety institution 47
2.6. Summary 52
3. The development and integration of the road transport safety system 55
3.1. The conditions and directions in integrating the road safety system 56
3.2. Traffic risk management 58
3.2.1. Road traffic risk 58
3.2.2. Tunnel traffic risk assessment 63
3.2.3. Road network risk assessment 66
3.3. Road accessibility control as an instrument of road safety 71
3.3.1. Road accessibility in the law 71
3.3.2. Analysis of the effects of road accessibility on road safety 72
3.3.3. Ways to use the analysis results in road accessibility management 79
3.4. Road traffic risk assessment methods 80
3.4.1. Procedures for assessing road traffic risk 80
3.4.2. Advanced risk assessment techniques 87
3.4.3. Directions in the development of road traffic risk assessment in Poland 88
3.5. The role of Intelligent Transport Systems in road safety 89
3.5.1. Rationale for using ITS 91
3.5.2. Barriers to ITS implementation 92
3.5.3. Role of the public and private sector in ITS development 94
3.6. Analysis of ways to integrate road transport accident databases 95
3.6.1. Specificity and examples of integrated databases 95
3.6.2. Requirements for integrated databases 97
3.6.3. Key elements of road transport databases 99
3.7. Summary 104
4. The development and integration of the rail transport safety system 111
4.1. The conditions and directions in integrating the rail safety system 112
4.2. Rail vehicle reliability tests and risk assessment 114
4.2.1. General models of rail vehicles for assessing reliability 115
4.2.2. Multi-state reliability models of rail vehicles 117
4.2.3. Reliability models of poorly maintained elements of rail vehicles 120
4.2.4. Summary 123
4.3. Rail traffic control reliability and risk assessment 125
4.3.1. General recommendations for designing safe computer systems for rail control 125
4.3.2. Analysis of Tolerable Hazard Rate 128
4.3.3. System of automatic level crossing signalisation as an example of a safe rail traffic control system 128
4.3.4. Risk assessment in the design of rail traffic control systems 130
4.3.5. Risk assessment in operating rail traffic control systems 132
4.3.6. Summary 134
4.4. Simulation tests of rail transport risk assessment 135
4.4.1. Rail operator, infrastructure manager and user of siding 135
4.4.2. Manufacturer 139
4.4.3. Maintenance Unit 147
4.5. Reliability tests and risk assessment in freight transport 150
4.5.1. Introduction 150
4.5.2. Definition of risk and how it is determined 151
4.5.3. Human factor 154
4.5.4. Methods of risk analysis 155
4.5.5. Final remarks 157
4.6. Summary 158
5. The development and integration of the air transport safety system 163
5.1. The conditions and directions in integration 164
5.1.1. The conditions of safety system integration 164
5.1.2. The directions in air transport safety system integration 166
5.2. Concept of aviation operation safety dimensions in the short time horizon 167
5.3. Concept of aviation operation safety dimensions in the mid and long time horizon 173
5.3.1. Cumulative sector overcrowding rate 176
5.3.2. Relative sector overcrowding rate 176
5.3.3. Aviation traffic flow 177
5.3.4. Safety and traffic flow relation 183
5.4. Analysis of the system for monitoring aviation personnel health and skills 185
5.4.1. Monitoring aviation personnel health 186
5.4.2. Monitoring aviation personnel training 190
5.4.3. Systems supporting the monitoring of aviation personnel health and training 194
5.5. Maintaining aircraft airworthiness over long periods of operation 196
5.5.1. Methods for maintaining aircraft airworthiness over long periods of operation 198
5.5.2. Monitoring aircraft structure airworthiness 203
5.6. Summary 205
6. The development and integration of the water transport safety system 209
6.1. Development trends in water transport safety towards integration with the other modes 210
6.2. Navigation safety management in South Baltic coastal waters 215
6.2.1. Introduction 215
6.2.2. Legal regulations 216
6.2.3. Links with other maritime safety systems 216
6.2.4. Maritime safety management –theoretical bases 218
6.2.5. Navigation safety management procedure 227
6.2.6. Methods for analysing navigation incidents 228
6.2.7. Stochastic model for assessing navigation safety 229
6.2.8. Remarks on the development of a navigation safety system in South Baltic open waters 236
6.3. System for navigation safety monitoring and management in South Baltic restricted areas 236
6.3.1. Sub-system for navigation safety monitoring in South Baltic restricted areas 237
6.3.2. Results of expert pilot tests of Pomerania Bay navigation safety 237
6.3.3. Sub-system for navigation safety management in South Baltic restricted areas 248
6.4. Diagnosis of navigation safety 252
6.5. Summary 254
7. Integration of transport risk management methods 257
7.1. Introduction 258
7.1.1. Risk management 258
7.1.2. Integration of risk management 260
7.1.3. Integration of risk management methods 262
7.2. Methods for transport risk management 266
7.2.1. Road transport 266
7.2.2. Rail transport 269
7.2.3. Air transport 271
7.2.4. Sea transport 278
7.3. Analysis of ways to integrate risk management 280
7.3.1. Integration background 280
7.3.2. Integration of terms 285
7.3.3. Integration of risk analysis methods 289
7.3.4. Integration of risk assessment methods 296
7.3.5. Integration of risk response methods 303
7.3.6. Integration of risk monitoring methods 306
7.3.7. Integration of risk communication methods 307
7.4. Summary 308
8. Problems of multimodal transport of people and goods 317
8.1. Factors affecting the modal structure of transport accidents 318
8.2. Safety of urban public transport in Poland 322
8.2.1. General characteristics 322
8.2.2. Type and severity of accidents 324
8.2.3. Circumstances of accidents 328
8.3. Safety of integrated transport chains 330
8.3.1. Characteristics of transport chains 330
8.3.2. Carriage using integrated transport chains 332
8.3.3. Responsibility and safety in intermodal transport 334
8.4. Transport of hazardous goods 335
8.4.1. Risk of a road accident involving hazardous goods 335
8.4.2. Integration of regulations on transport of hazardous goods 337
8.5. Summary 339
9. Social losses caused by road accidents 341
9.1. Accident victims as a social problem 342
9.2. Follow-up studies of accidents victims 342
9.3. Directions in the development of an accident victim support system 347
10. Legal conditions of transport safety system integration 351
10.1. Transport safety as a legal issue 352
10.2. Legal bases for transport safety system integration 355
10.3. Legal bases for transport accident investigation 359
10.4. Summary 363
O autorach / z książki
Prof. dr hab. Ryszard Krystek (1941-2017), profesor zwyczajny Politechniki Gdańskiej, ukończył studia w roku 1966. Po obronie pracy doktorskiej w 1972 otrzymał stypendium rządu francuskiego w Instytucie Badań Transportu w Paryżu. Habilitację uzyskał w roku 1980, a następnie pracował na stanowisku profesora na Uniwersytecie Technicznym w Oranie. Po powrocie do kraju w 1986 objął funkcję kierownika Katedry Inżynierii Drogowej w Politechnice Gdańskiej, a dwa lata później uzyskał tytuł naukowy profesora. Po wyborze na stanowisko dziekana Wydziału Inżynierii Lądowej w 1999 założył Fundację Rozwoju Inżynierii Lądowej. W latach 2004-2005 pełnił funkcję podsekretarza stanu ds. polityki transportowej w Ministerstwie Infrastruktury. Po zmianie rządu powrócił do Katedry Inżynierii Drogowej, gdzie pracuje do chwili obecnej na stanowisku profesora zwyczajnego, jest także członkiem Rady Naukowej Instytutu Transportu Samochodowego. W latach 2007-2010 kierował konsorcjum naukowym Politechniki Gdańskiej, Politechniki Śląskiej, Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie oraz Akademii Morskiej w Szczecinie, realizującym projekt ZEUS pt.: „Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu”. W kwietniu 2010 roku został członkiem Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego, powołanej do zbadania przyczyn i okoliczności katastrofy pod Smoleńskiem. Jest autorem ponad 170 publikacji, promotorem 10 doktorów oraz ponad 200 inżynierów, a także recenzentem wielu rozpraw naukowych.
ZESPÓŁ AUTORSKI
Redaktor książki Ryszard Krystek
Redaktorzy rozdziałów
Słowo wstępne Ryszard Krystek
Rozdział 1. Współczesne wyzwania dla rozwoju systemów bezpieczeństwa transportu Ryszard Krystek
Rozdział 2. Rozwój zintegrowanych systemów bezpieczeństwa transportu na świecie Joanna Żukowska
Rozdział 3. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu drogowego Joanna Żukowska
Rozdział 4. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu kolejowego Marek Sitarz
Rozdział 5. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu lotniczego Józef Żurek
Rozdział 6. Rozwój i integracja systemu bezpieczeństwa transportu wodnego Stanisław Gucma
Rozdział 7. Integracja metod zarządzania ryzykiem w transporcie Kazimierz Jamroz
Rozdział 8. Problemy bezpieczeństwa wielomodalnego transportu osób i towarów Lech Michalski
Rozdział 9. Społeczne straty w wypadkach drogowych Joanna Żukowska
Rozdział 10. Uwarunkowania prawne integracji systemu bezpieczeństwa w transporcie Marcin Glicz
Autorzy podrozdziałów
1.1+1.4 Ryszard Krystek
2.1+2.6 Joanna Żukowska
3.1 Lech Michalski
3.2 Kazimierz Jamroz
3.3 Stanisław Gaca, Mariusz Kieć
3.4 Marcin Budzyński
3.5 Wojciech Kustra, Karol Romanowski
3.6 Marek Litwin, Jacek Oskarbski
3.7 Joanna Żukowska
4.1 Katarzyna Chruzik, Marek Sitarz
4.2 Adrian Gill, Adam Kadziński
4.3 Andrzej Lewiński, Tomasz Perzyński
4.4 Katarzyna Chruzik, Edyta Janowska-Bucka Adam Mańka, Ilona Mańka, Jan Raczyński Marek Sitarz, Rafał Wachnik
4.5 Janusz Szpytko
4.6 Marek Sitarz
5.1 Mieczysław Pigłas, Józef Żurek
5.2+5.3 Jacek Skorupski, Mariusz Zieja
5.4 Antonina Krutkow, Olaf Truszczyński
5.5 Sławomir Klimaszewski, Henryk Smoliński
5.6 Mariusz Zieja, Józef Żurek
6.1 Jerzy Hajduk
6.2 Lucjan Gucma
6.3 Stanisław Gucma, Marek Narękiewicz
6.4 Andrzej Bąk
6.5 Stanisław Gucma
7.1 Kazimierz Jamroz
7.2.1 Kazimierz Jamroz
7.2.2 Katarzyna Chruzik
7.2.3 Jacek Skorupski
7.2.4 Lucjan Gucma
7.3.1 Kazimierz Jamroz
7.3.2 Adam Kadziński
7.3.3 Andrzej Szymanek
7.3.4 Lucjan Gucma, Kazimierz Jamroz, Andrzej Szymanek
7.3.5 Katarzyna Chruzik, Kazimierz Jamroz
7.3.6+7.3.7 Kazimierz Jamroz
7.4 Kazimierz Jamroz
8.1 Lech Michalski
8.2 Wiesław Dźwigoń
8.3+8.5 Lech Michalski
9.1+9.3 Joanna Żukowska
10.1+10.4 Marcin Glicz
